Dünyada daha yaygın olarak Sukuk ismiyle bilinen Kira Sertifikası, bir varlığa sahip olmayı veya ondan yararlanma hakkını gösteren faizsiz finansman kurallarına uygun menkul kıymetlerdir. Burada sözü edilen “hak”, kira sertifikaları ihracına dayanarak her türlü hakkı, “varlık” ise kira sertifikaları ihracına dayanak haklar dışındaki her türlü varlığı ifade etmektedir.
Uluslararası piyasalarda en yaygın Sukuk çeşidi olan İcara Sukuk’un Türk sermaye piyasalarına uyarlanması ile kira sertifikaları ortaya çıkmıştır. Faizsiz bono olarak da isimlendirilen ve yatırımcısına belirli periyotlarda sabit veya değişken getiri sağlayan kira sertifikalarının, ikincil piyasada alım satımı mümkündür. Kira sertifikaları Varlık Kiralama Şirketi (VKŞ) tarafından ihraç edilirler ve halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin satılmak üzere ihraç edilebilirler. Halka arz edilmeksizin yapılan satışları, tahsisli satış ve nitelikli yatırımcılara satış olmak üzere iki şekilde yapılabilir.
VKŞ’leri i) bankalar, ii) portföy aracılığı, genel saklama hizmeti veya aracılık yüklenimi faaliyetinden herhangi birini yürütecek olan aracı kurumlar, iii) ipotek finansmanı kuruluşları, iv) payları borsada işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları, v) SPK’nın kurumsal yönetime ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde belirlenen birinci ve ikinci grupta yer alan halka açık ortaklıklar, vi) derecelendirme kuruluşlarından talebe bağlı olarak notlandırma ölçeğine göre ihracın para birimi cinsinden yatırım yapılabilir seviyeye denk gelen uzun vadeli derecelendirme notunu alan ortaklıklar, vii) sermayelerinin % 51 veya daha fazlası doğrudan Hazine Müsteşarlığı’na ait olan ortaklıklar tarafından SPK izniyle anonim şirket şeklinde kurulabilirler.
VKŞ tarafından ihraç edilen kira sertifikaları Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) nezdinde elektronik ortamda kayden ve hak sahipleri bazında izlenir.
Türk mevzuatı, kira sertifikalarını sahipliğe, yönetim sözleşmesine, alım-satıma, ortaklığa ve eser sözleşmesine dayalı olarak sınıflandırmakta ve bunların birlikte kullanılmasına izin vermektedir.
- Sahipliğe dayalı kira sertifikaları, kaynak kuruluşa veya üçüncü kişilere kiralanmak veya VKŞ adına yönetilmek üzere ihraç edilir. VKŞ tarafından kaynak kuruluştan devralınacak varlık ve hakların finansmanını sağlar.
- Yönetim sözleşmesine dayalı kira sertifikaları, kaynak kuruluşa ait varlık veya hakların vade boyunca kiralanması da dâhil olmak üzere ihraç edilir. VKŞ lehine yönetilmesi neticesinde elde edilen gelirlerin sözleşme hükümleri çerçevesinde VKŞ’ye aktarır.
- Alım-satıma dayalı kira sertifikaları, bir varlık veya hakkın VKŞ tarafından satın alınarak belirli nitelikteki şirketlere vadeli olarak satılması işleminde ihraç edilir. Varlık veya hak alımının finansmanını sağlar.
- Ortaklığa dayalı kira sertifikaları, VKŞ’nin ortak girişime ortak olmak amacıyla ihraç edilir.
- Eser sözleşmesine dayalı kira sertifikaları, VKŞ’nin iş sahibi sıfatıyla taraf olduğu bir eser sözleşmesi kapsamında eserin meydana getirilmesini sağlamak amacıyla ihraç edilir.